Herstel van mangroves voor klimaatactie

Geschreven door Lauren Ackermans (geograaf met een hart voor marien herstel)

Mangrovebossen behoren tot de meest effectieve koolstofputten. Ze slaan enorme hoeveelheden koolstof op, beschermen kusten en ondersteunen de biodiversiteit. In dit artikel leggen we uit hoe dit werkt en hoe bedrijven hun duurzaamheidsstrategie kunnen versterken door gebruik te maken van het vermogen van mangroves om koolstof vast te leggen.

Wat zijn mangroves?

Mangroves zijn bijzondere bomen en struiken die gedijen langs kusten en estuaria. Ze zijn makkelijk te herkennen aan hun dichte netwerk van luchtwortels, waardoor het lijkt alsof ze op het water staan. Deze unieke structuren zijn slechts één van de vele aanpassingen die mangroves in staat stellen te overleven in zware getijdenomgevingen met zoute en zuurstofarme bodems. Om met deze lage zuurstofniveaus in de bodem om te gaan, hebben mangroves ademwortels (pneumatoforen) ontwikkeld, die hen in staat stellen zuurstof op te nemen, zelfs wanneer ze onder water staan. Bovendien beschikken de meeste soorten over zoutklieren die overtollig zout uit het omringende water actief uitscheiden.

Afbeelding 1: Mangrovebos met pneumatoforen

Mangroves komen voor in tropische en subtropische gebieden, omdat ze geen vorst kunnen verdragen. Wereldwijd bestaan er ongeveer 80 verschillende mangrovesoorten. Hoewel ze minder dan één procent van de tropische bossen bedekken, bieden mangroves een breed scala aan essentiële ecosysteemdiensten. Ze ondersteunen het menselijk leven door voedsel, hout, visserij, medicijnen, ecotoerisme en schoon water te leveren. Bovendien bieden mangroves een leefgebied voor meer dan 1.500 soorten, waaronder veel commercieel belangrijke, en helpen ze de gezondheid van nabijgelegen koraalriffen en zeegrasecosystemen te behouden. Ze dienen ook als natuurlijke kustbeschermers, door stormen te bufferen en de impact van overstromingen te verminderen door waterstroom te vertragen, golven te breken en kustsedimenten te stabiliseren. Een studie uit 2024 concludeerde dat mangroves wereldwijd ongeveer 855 miljard dollar aan overstromingsbescherming bieden.

Figuur: De verspreiding en het aantal mangrovesoorten wereldwijd (Bron: Deltares, 2014)

Blauwe koolstof

Mangrovebossen spelen een cruciale rol in de regulering van het klimaat door koolstof uit de atmosfeer op te nemen en op te slaan. Terwijl ze groeien, nemen mangroves koolstofdioxide op en zetten dit om in organische koolstof, die wordt opgenomen in hun bladeren, wortels en takken. Wanneer deze delen afsterven, bezinken ze op de zeebodem, waar de koolstof ‘begraven’ wordt in de bodem, een proces dat bekend staat als ‘blauwe koolstof’ in kuste­cosystemen. De zuurstofarme omstandigheden in deze omgevingen vertragen de afbraak van plantaardig materiaal, waardoor mangroves aanzienlijke hoeveelheden koolstof over lange periodes kunnen opslaan. Naar schatting zijn mangroves verantwoordelijk voor 8-15 procent van de koolstofopslag in mariene sedimenten wereldwijd. Door dit proces functioneren mangroves als belangrijke netto-koolstofputten en dragen ze bij aan de mitigatie van klimaatverandering door koolstofdioxide uit de atmosfeer te verwijderen.

Mangroves in gevaar

Recentelijk worden mangrove-ecosystemen steeds meer bedreigd door zowel natuurlijke als menselijke activiteiten, waaronder verstedelijking, vervuiling, aquacultuur en toerisme, die allemaal het functioneren van hun essentiële ecosysteemdiensten verstoren. Het verlies en de degradatie van mangrovebossen leiden tot aanzienlijke uitstoot van broeikasgassen, voornamelijk door ontbossing, drainage of bodemverstoring. Wanneer de in planten en sedimenten opgeslagen koolstof aan zuurstof wordt blootgesteld, breken micro-organismen het organisch materiaal af, waarbij de vastgelegde koolstof vrijkomt als kooldioxide (CO₂) en in sommige gevallen als methaan (CH₄), die beide bijdragen aan klimaatverandering.

Ondanks hun cruciale rol in koolstofopslag en het brede scala aan goederen en diensten die ze aan de mensheid leveren, nemen mangrove-ecosystemen in een alarmerend tempo af, wat dringend actie vereist. Men schat dat de uitstoot door verlies van mangroves jaarlijks miljarden dollars aan economische schade veroorzaakt. Het beschermen en herstellen van mangrovebossen is daarom van vitaal belang als strategie voor zowel mitigatie van als aanpassing aan klimaatverandering.

Afbeelding 2: Mangrovebos

Go Oce... Go Mangroves!

Go Ocean biedt mogelijkheden om te investeren in blauwe koolstof via mangroverestoratieprojecten. Individuen kunnen een mangroveboom kopen (€3,75) of een aantal vierkante meters mangrovebos (€75/m²), waarmee ze bijdragen aan het herstel van kuste­cosystemen op plaatsen zoals Madagaskar. Voor bedrijven zijn er zakelijke pakketten beschikbaar om projecten te ondersteunen die gevalideerde blauwe koolstofkredieten genereren, gecombineerd met duurzame ontwikkeling en bescherming van de biodiversiteit.

Door mangroverestoratie te ondersteunen, kunnen investeerders direct deelnemen aan koolstofcompensatie en tegelijkertijd geverifieerde blauwe koolstofkredieten genereren. Deze projecten halen niet alleen CO₂ uit de atmosfeer door het op te slaan in mangrovebodems en biomassa, maar bieden ook een meetbare manier voor bedrijven en individuen om hun uitstoot te compenseren. Investeren in projecten voor blauwe koolstof via Go Ocean is een praktische en impactvolle strategie om bij te dragen aan de mitigatie van klimaatverandering en tegelijkertijd de veerkracht van kuste­cosystemen en gemeenschappen te versterken.

Geschreven door Lauren Ackermans

“Ik ben een geograaf met een sterke passie voor marien herstel. Klaar om een verschil te maken, ondersteun ik Go Ocean in hun missie om onze oceanen en mariene ecosystemen te beschermen en te herstellen.”

Bronnen:

Choudhary, B., Dhar, V., & Pawase, A. S. (2024). Blue carbon and the role of mangroves in carbon sequestration: Its mechanisms, estimation, human impacts and conservation strategies for economic incentives. Journal of Sea Research, 199, 102504.

Coastal Blue Carbon

IUCN – Issues Brief, 2017. Blue Carbon, November 2017 Blue Carbon – IUCN Issues Brief. Available at: blue_carbon_issues_brief.pdf

Mangrove forests | UNEP – UN Environment Programme

Mangroves | Smithsonian Ocean

What is a “mangrove” forest?

Found this article interesting? Spread the word.